Trẻ sơ sinh khó ngủ, thức giấc liên tục là một tình trạng rất đáng quan tâm. Nó không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe của bé mà còn làm mẹ mệt mỏi. Chị em sẽ dễ rơi vào tình trạng trầm cảm sau sinh hơn. Vì thế mẹ cần tìm hiểu để nhanh chóng giúp bé thoát khỏi tình trạng này.
Tầm quan trọng của giấc ngủ đối với trẻ sơ sinh
Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng không chỉ đối với trẻ sơ sinh mà với tất cả chúng ta nói chung. Thời gian để não bộ phát triển chính là lúc cơ thể chìm vào giấc ngủ. Quá trình phát triển ở trẻ sơ sinh được diễn ra khi ngủ thông qua hormon tăng trưởng.
Trong thời gian 3 năm đầu đời, có đến 80% tế bào não được tạo ra. Việc sản sinh ra các tế bào này có liên quan mật thiết đến chất lượng giấc ngủ và thời gian ngủ của trẻ. Không chỉ giúp trẻ phát triển về mặt thể chất, giấc ngủ còn có vai trò trong việc phát triển trí tuệ, bởi những thông tin trẻ tiếp nhận trong ngày sẽ được não bộ tiến hành xử lý trong khi ngủ.
Giấc ngủ quan trọng là thế nhưng không phải trẻ sơ sinh nào cũng có những giấc ngủ tốt từ khi mới sinh. Rất nhiều trẻ gặp phải tình trạng rối loạn giấc ngủ như khó ngủ, ngủ không sâu giấc, hay quấy khóc, dễ giật mình,… Tình trạng này lâu dần sẽ làm giảm khả năng học tập, giảm trí nhớ, thậm chí là dẫn đến rối loạn cảm xúc, rối loạn hành vi khi trẻ lớn lên.
Do đó, trừ những trường hợp bất khả kháng, cha mẹ nên tạo mọi điều kiện để trẻ luôn được ngủ đủ giấc và có những giấc ngủ ngon. Theo lời khuyên của các chuyên gia, trẻ sơ sinh trung bình mỗi ngày nên ngủ từ 18 – 20 giờ. Mỗi trẻ sẽ có thời gian mỗi giấc ngủ khác nhau, có thể từ 30 – 180 phút hoặc lên đến 5 – 10 giờ.
Một giấc ngủ của trẻ sơ sinh gồm những giai đoạn nào?
Giấc ngủ của trẻ nhỏ cũng chia làm nhiều giai đoạn như người lớn, tùy từng giai đoạn mà trẻ có thể nằm yên hay có những cử động. Có 2 loại giấc ngủ là: Giấc ngủ nhanh và giấc ngủ chậm.
Giấc ngủ nhanh (REM- rapid eye movement: cử động mắt nhanh): đây là giấc ngủ nông, trẻ sẽ nằm mơ và mắt cử động nhanh theo chiều trước sau. Giấc ngủ REM chiếm đến khoảng một nửa thời gian ngủ của trẻ trong ngày nên mặc dù ngủ tới 16 giờ một ngày nhưng bé chỉ ngủ sâu trong khoảng 8 giờ.
Giấc ngủ chậm (Non-REM- Non-rapid eye movement: không cử động mắt nhanh): Giấc ngủ này gồm 4 giai đoạn sau:
- Giai đoạn 1: Buồn ngủ – mí mắt sụp xuống hay có thể chớp liên tục, ngủ gà ngủ gật
- Giai đoạn 2: Ngủ lơ mơ- Trẻ vẫn có cử động, giật mình, vặn mình hoặc rên
- Giai đoạn 3: Ngủ sâu – trẻ im lặng và không cử động
- Giai đoạn 4: Ngủ rất sâu – trẻ im lặng và không cử động.
Giấc ngủ của trẻ sẽ diễn tiến tuần tự theo 4 giai đoạn rồi quay lại giai đoạn 2 và chuyển sang ngủ REM. Một giấc ngủ của trẻ có thể có vai chu kỳ ngủ trên. Trong vài tháng đầu trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật mình khi chuyển từ ngủ sâu đến ngủ lơ mơ và khó ngủ trở lại.
Lý do khiến trẻ sơ sinh khó ngủ là gì?
Tình trạng rối loạn giấc ngủ ở trẻ sơ sinh có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như nguyên nhân sinh lý, nguyên nhân bệnh lý hoặc các nguyên nhân liên quan đến chế độ sinh hoạt.
Nguyên nhân sinh lý
Giấc ngủ của con người được chia thành hai giai đoạn là REM (Rapid Eye Movement) và Non-REM (Non Rapid Eye Movement). Thông thường ở người lớn, 75% thời gian ngủ là Non-REM và 25% còn lại là giấc ngủ REM. Trong khi đó, ở trẻ nhỏ thì giai đoạn REM chiếm đến 50% thời gian giấc ngủ.
Ở giai đoạn REM, hơi thở và nhịp tim của trẻ thường nhanh hơn bởi lúc này não bộ và các cơ quan hô hấp lại tăng hoạt động mặc dù trẻ đang ngủ. Do đó, trẻ sơ sinh thường khó ngủ và rất dễ giật mình, tỉnh giấc khi có tác động từ bên ngoài.
Trẻ sơ sinh khó ngủ đôi khi cũng là do bú quá no hoặc chưa đủ no. Khi trẻ lớn hơn, vận động vào ban ngày tăng do trẻ đã biết bò, biết đi,… cũng khiến trẻ khó đi vào giấc ngủ.
Nguyên nhân bệnh lý
Trẻ sơ sinh khó ngủ có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý như:
Thiếu canxi, còi xương
Đây được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ sơ sinh khó ngủ. Việc thiếu các vi chất dinh dưỡng như kẽm, magie hay sắt khiến trẻ gặp phải tình trạng rối loạn giấc ngủ. Đặc biệt, hội chứng chân không yên thường thấy ở trẻ thiếu sắt làm trẻ mệt mỏi và hay ngủ ngày, từ đó khó ngủ sâu giấc khi về đêm.
Nhiễm khuẩn đường hô hấp hoặc đường mũi họng
Như viêm amidan, viêm họng, viêm phế quản, viêm mũi xoang, viêm phổi,… Trẻ mắc một trong những bệnh lý này thường bị khó mở và phải thở bằng miệng, ngủ ngáy khiến trẻ khó ngủ.
Các bệnh lý nội khoa
Giấc ngủ của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi những bệnh lý nội khoa như viêm tai giữa, trào ngược dạ dày thực quản hoặc các bệnh về tâm thần,…
Mộng du
Đặc trưng của tình trạng này trẻ hay gặp ác mộng và có thể bật dậy, đi lại, nói chuyện trong khi vẫn đang ngủ. Rối loạn giấc ngủ dạng này khiến trẻ hay vặn mình, quấy khóc và ngủ không sâu giấc.
Béo phì
Nhóm cơ đường thở ở những trẻ này thường bị phì đại gây khó khăn cho trẻ khi thở hoặc nuốt. Do đó, trẻ hay phải thở bằng miệng nên rất khó đi vào giấc ngủ.
Nguyên nhân liên quan đến chế độ sinh hoạt
Ngoài 2 nhóm nguyên nhân kể trên, chế độ sinh hoạt không hợp lý cũng có thể khiến trẻ sơ sinh khó ngủ, hay quấy khóc đặc biệt khi về đêm.
– Trẻ sơ sinh đã quen được cha mẹ đưa võng nôi hoặc bế bồng khi ngủ. Do đó, nếu không có dụng cụ hỗ trợ như võng nôi hoặc nếu không được bế ẵm thì trẻ sẽ không ngủ được.
– Thời gian ngủ của trẻ không hợp lý, ban ngày nếu giấc ngủ của trẻ quá dài sẽ khiến trẻ sơ sinh khó ngủ về đêm.
– Phòng ngủ của trẻ quá ồn ào hoặc có quá nhiều ánh sáng cũng là nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh khó ngủ và dễ thức giấc.
– Do điều kiện vệ sinh không sạch sẽ như tã bỉm ướt, giường chiếu, quần áo không sạch làm cho trẻ có cảm giác khó chịu, ngứa ngáy.
Làm thế nào để khắc phục tình trạng trẻ sơ sinh khó ngủ?
Các chuyên gia Nhi khoa đã khẳng định rằng: ”Các bé nên đi ngủ lúc 9h tối và đảm bảo kéo dài giấc ngủ đêm trên 10 tiếng “ Giúp trẻ luôn đảm bảo tinh thần sảng khoái và không còn quấy khóc mỗi khi thức dậy.
Giúp con phân biệt ngày/đêm
Mẹ vẫn biết trước khi bé chào đời, con có 9 tháng 10 ngày trong bụng mẹ. Do đó, những năm tháng đầu đời, con còn chưa thích nghi được với môi trường bên ngoài. Vì vậy mẹ nên giúp con cách phân biệt ngày/đêm bằng cách. Vào ban ngày, hãy giúp trẻ tỉnh táo hơn bằng việc tăng độ sáng lên cho bé như mở rèm cửa, chơi đùa cùng con. Tuy nhiên với trẻ sơ sinh bé cũng cần các giấc ngủ ngắn vào ban ngày vì vậy không nên bắt trẻ thức quá nhiều sẽ khiến con cáu gắt. Vào ban đêm, mẹ cũng cần cho bé ăn no, thay tã cho trẻ, tắt đèn, chỉ nên để ánh sáng mờ để bé nhận thức được đã đến giờ đi ngủ.
Không nên bế lắc đung đưa trẻ
Khi trẻ bú mẹ, không nên rung lắc, chỉ nên ngồi hoặc nằm để bé cố định bú mẹ hoặc bình. Việc mẹ dỗ dành, đung đưa sẽ dễ gây tổn thương não bộ của trẻ.
Luyện cho bé tự ngủ
Có rất nhiều các phương pháp giúp trẻ hình thành thói quen ngủ như: Phương pháp khóc có kiểm soát (Controlled crying), phương pháp bế lên đặt xuống (Pick up put down) hay phương pháp không khóc (No cry/No tears), để con khóc (Cry it out) cũng được rất nhiều các mẹ áp dụng. Tùy vào tính chất của mỗi bé mà mẹ có thể lựa chọn cho bé các phương pháp là khác nhau. Tuy nhiên với mỗi phương pháp, khi trẻ mới bắt đầu tiếp cận, ba mẹ đều phải thật kiên nhẫn, theo dõi những chuyển biến của bé.
Một số chú ý mẹ nên áp dụng:
- Nên đặt bé vào cũi hoặc giường khi bé của mẹ đã buồn ngủ, nhưng chưa ngủ say.
- Hạn chế vui đùa cùng những kích thích mạnh cho trẻ vào ban đêm.
- Tạo không gian yên tĩnh, ánh sáng mờ, thay tã cho trẻ hạn chế tối đã nhất những tác động từ bên ngoài đến với trẻ.
- Mẹ có thể hát ru, kể chuyện…. cho bé trước khi ngủ giúp trẻ nhận định được đã đến giờ đi ngủ.
- Duy trì điều kiện ngủ cho bé. Đảm bảo lúc bé thức giấc vào ban đêm. Mọi thứ vẫn như lúc bé bắt đầu ngủ.
Có rất nhiều mẹo chữa trẻ thức đêm. Mỗi mẹo sẽ có những ưu và nhược điểm là khác nhau. Vì vậy, mẹ hãy tìm hiểu, cập nhật thông tin hằng ngày trên Moshi để có giải pháp đúng đắn nhất cho bé yêu của mẹ nhé. Moshi sẽ luôn đồng hành cùng mẹ và bé.
